Đọc & Viết | Bách hóa giấc mơ của ngài Dollargut

Tôi có thói quen mua sách theo chủ đề. Đôi lúc không. 'Bách hóa giấc mơ của ngài Dollargut' là một trong số đó. Tới lúc lấy ngẫu nhiên ra từ ngăn tủ chứa, tôi vẫn còn ngờ ngợ liệu mình có thực sự đã mua quyển sách này hay không.

Nhìn từ bên ngoài, tôi nghĩ đây hẳn là một tác phẩm huyền ảo dành cho các bạn trẻ, ít nhất phải trẻ hơn tôi cả con giáp. Không sao, đôi lúc một chút mộng mơ cũng tốt mà. Tôi đã bắt đầu với suy nghĩ như vậy.
Nhưng quả là 'don't judge a book by its cover'...

Khi đi hết hành trình cùng Penny, ngài Dollargut, những nhân viên của tiệm bách hóa, những Noctiluka..., tôi đã giữ lại được cho mình thật nhiều những nhận thức mới, rất mới.

1. Định nghĩa lại khái niệm 'thời gian'

Nói một cách phổ quát, thời gian thường được chia thành ba giai đoạn: quá khứ, hiện tại và tương lai. Như một chân lý. Nhiều câu chuyện và bài viết đã dựa trên nhận thức này. Chúng khiến tôi nhớ tới 'A Christmas Carol' của Charles Dickens, hay những video 'đạo lý' trên Tiktok. Bản thân tôi vốn đã từng mang nhận thức tương tự.

Nhưng trong thế giới của giấc mơ, sáng tạo của tác giả về câu chuyện của Thần Thời gian và ba môn đệ đã tạo ra một phiên bản phái sinh, khiến tôi kinh ngạc vì tính khai mở của nó. Trong câu chuyện này, ba giai đoạn quá khứ, hiện tại và tương lai vẫn được miêu tả như căn cơ của thời gian. Điểm khác biệt chính là sự nhận thức của người môn đệ thứ ba về thời gian khi chúng ta ngủ.

Quả thực, khi nghĩ về một điểm thời gian trong dòng chảy của cuộc đời, con người luôn dùng ý thức để nhận định. Đó có thể là kỷ niệm khắc cốt ghi tâm mà ta đã có trong quá khứ khi ở bên cạnh người mình thương yêu, là đích đến cho một nỗ lực trong tương lai mà ta luôn vươn đến, hay chỉ đơn giản là ngay giây phút này khi ta hiện diện và nhận thức được vạn-sự-vô-thường đang diễn ra xung quanh. Con người chẳng lưu luyến hay đợi mong gì ở đoạn thời gian khi họ ngủ. Cứ như vậy, 'mảnh thời gian đó chẳng ai ghi chép, chẳng ai chăm lo'.

Hóa ra, nhận thức về thời gian của con người chỉ tương đương khoảng hai phần ba thời gian chúng ta tồn tại. Trong nhịp sống rộn ràng, hối hả, con người càng có lý do để lạnh-nhạt với đoạn thời gian này. Họ thức khuya nhiều và thường xuyên hơn, thực hiện những bài tập về giấc ngủ ngắn, hay gật gù với những bí quyết làm giàu của các tỉ phú chỉ ngủ bốn tiếng mỗi ngày. Con người luôn muốn tranh thủ nhiều hơn thời-gian-ý-thức trong cuộc đời mình.

Ở đây, xin lưu ý rằng tôi không đánh giá hay đưa ra lời khuyên nào cả. Lời giải thích cho đoạn thời gian này đã được mô tả chân thực và rõ nét trong thế giới của ngài Dollargut. Bạn có thể đồng tình với tác giả hoặc có sự suy diễn khác về cách mà con người lãng-quên một phần ba thời gian trong cuộc đời mình. Nhưng ít nhất, bạn sẽ có thể nhận ra một điều: thời gian hiện hữu không nhiều như con số bạn vẫn cho rằng mình đã, đang và sẽ có.

2. Một thế giới huyền ảo mà thân quen đến lạ lùng

Khi đọc hơn một phần ba tác phẩm, tôi mới để ý tác giả Lee Miye là một người Hàn Quốc. Và quả thực, người Hàn hình như có một thiên phú đặc biệt trong việc xây dựng những thế-giới-song-song với nơi chúng ta đang trú ngụ. Sự phổ biến của phim ảnh, game, manhwa... từ Hàn Quốc là một minh chứng rõ nét.

Không cần quá dài dòng hay cố gắng trong việc xây dựng bối cảnh, xứ sở giấc mơ nơi tiệm bách hóa của ngài Dollargut tọa lạc vẫn hiện ra rất gần gũi với cuộc sống thực tại. Tôi nghĩ rằng dù bạn là ai, làm trong lĩnh vực gì thì đều sẽ thấy những câu chuyện của bản thân trong sự vận động của thế giới này. Nền kinh tài thay đổi theo biến động của thị trường, hiệp hội doanh nghiệp và nhà sản xuất, mô hình phân phối và thanh toán trả sau, cơ chế chia sẻ doanh thu... và muôn vàn đặc điểm có thể biến một câu chuyện huyền ảo trở thành một cuốn sách dạy về phát triển sản phẩm, hệ thống tiêu thụ và chăm sóc khách hàng.

Tôi chợt có một suy nghĩ tếu táo là hãy thử thay sản phẩm giấc-mơ bằng công nghệ thực-tế-ảo, thay những khách hàng với đôi mắt nhắm nghiền bằng những thể xác đang kết nối với những dây cab chằng chịt quanh mình, và thay những Noctiluka bằng những robot tự hành,... 'à há!', chúng ta có ngay một cuốn tiểu thuyết khoa học giả tưởng xuất sắc.

P/s: Liệu đây là năng lực sáng tạo cá nhân, hay một sự phát triển đồng bộ về cấu trúc nội dung, mà ở đó cho phép những tác gia của Hàn đều có khả năng truyền tải bối cảnh một cách rõ ràng như vậy?


3. Thấu cảm

Bách hóa giấc mơ của ngài Dollargut không có cao trào, không có một nút thắt cần tháo gỡ hay thậm chí không có các lớp nhân vật chính phụ. Có thể xem tác phẩm này như một bộ sitcom với tag là slices-of-life, với những câu chuyện về áp lực cuộc sống, tình yêu thương và ý chí của con người.

Tôi đã thử đọc và cắt nghĩa, giảng giải cho một độc (thính) giả nhỏ tuổi là cậu con trai nhỏ của mình. Nếu để lấy ví dụ về khả năng thấu cảm mà tác phẩm đem lại, tôi tin rằng việc một cậu bé 6 tuổi có thể hiểu và đồng cảm (ở mức 60-70%) với diễn biến câu chuyện đã là một minh chứng vững chắc cho khả năng xây dựng cốt truyện xuất sắc của tác giả.

Tôi đã thử hình dung ra bản thân như một vị khách lóng ngóng đứng trước các quầy hàng của tiệm bách hóa, phân vân không biết ở tầng lầu nào sẽ có giấc-mơ dành cho riêng mình. Rồi chợt thấy yên tâm vì ngài Dollargut cùng các nhân viên của mình sẽ luôn có mặt kịp thời và cho ta lời tư vấn phù hợp nhất.

Lãn Tiểu Sinh

Sài Gòn,13/09/2023